14 zangoefeningen die ultiem voor je tong zijn!
14 zangoefeningen om de samenwerking tussen de kaak en tong te ontmoedigen.
Zingen en spreken is UITademen, soms vergeten we dat…
De kaak en de tong werken onder andere samen wanneer je bijt en wanneer je slikt. Wanneer we zingen en spreken willen we de kaak zoveel mogelijk ontspannen laten. Uiteraard zijn er, vooral in Rock, altijd uitzonderingen te vinden van vocalisten, die op hoge noten hun kaak licht naar voren plaatsen.
De kaak kan echter de ruimte in je keel ongewild verkleinen en voor ongewenste spierspanning rond de stem zorgen. Zodoende word je artistiek beperkt doordat je minder emotionele keuzes kunt makkelijk tijdens het zingen. Je wilt dit dus niet als basissetting nodig hebben. Ervaar je spanning in je kaak? Train dan ook (vooral) je tong, zodat deze actiever wordt bij het zingen en het spreken en zo de kaak buiten spel zet! Mogelijke spanning in je tong, nek en/of schouders pak je zo eveneens aan.
‘The perfect marriage between the jaw and the tongue should be disengaged, in order for their child, the larynx, to live a happy, independent life.’
J. LoVetri
Henry Vandyke Carter and one more author - Henry Gray (1918), Anatomy of the Human Body
De tong bestaat uit verschillende spieren. Sommige vocalisten ervaren, vaak onbewust, spanning in hun tong. Dit kan een wat 'kelige' en gedempte sound veroorzaken die je wederom artistiek ook in de weg kan zitten. Een oorzaak van dergelijke tongspanning kan bijvoorbeeld een accent of een dialect zijn, maar het kan ook een emotionele oorzaak hebben, of veroorzaakt worden door een inefficiëntie in je lichaamshouding.
In deze blog beschrijf ik oefeningen om je tong gericht te trainen. In de vorm van zangoefeningen, stretches en overall focus.
‘The tongue position changes with emotions and state of mind, thus becoming an instrument for psychological observation; usually, an anterior tongue placement will occur with a feeling of fear.’
Sharma M, Pathak A
Zingen is geen basisfunctie van het strottenhoofd
Het strottenhoofd heeft twee anatomische basisfuncties en zingen behoort daar niet toe. Dit is een reden waarom we onze stem moeten trainen om deze nieuwe functie te leren kennen, te trainen en te conditioneren.
De eerste basisfunctie is het beschermen van ons ademhalingssysteem. De kaak en de tong werken hierbij samen. Wanneer je slikt komt het strottenhoofd omhoog zodat de weg naar de luchtpijp ('het verkeerde keelgat') wordt afgesloten en hetgeen je doorslikt in je slokdarm terecht komt.
Wanneer we geeuwen zakt het strottenhoofd maximaal. De stemplooien, alsook ook de valse stemplooien, komen hierbij maximaal van elkaar af te zitten. Dit laat toe dat we gemakkelijk een dreigend zuurstof tekort kunnen voorkomen. Het is trouwens niet geheel zeker dat dit de reden is waarom we geeuwen.
Wanneer we geeuwen zakt het strottenhoofd maximaal!
De andere basisfunctie van het strottenhoofd is het afsluiten van de lucht(pijp) wanneer we kracht zetten en wanneer we fysiek zwaar werk verrichten. Vaak zetten we hierbij ook (onbewust) onze kaken met kracht op elkaar. Eerst naar de sportschool en daarna zingen werkt dus vaak averechts. Dit heeft met meerdere factoren te maken trouwens. Een mooi onderwerp voor een komende blogpost :)
Wat doet je tong bij een inspanning, en in rust?
Fysieke inspanningen kunnen een beroep doen op onze kaak en onze tong. Vaak raad dan ik ook altijd aan om de sportschool vooral als uitlaatklep te gebruiken en daarnaast dat krachtzetten ook vaak mogelijk is door juist uit te ademen, zonder gebruik van je stem.
Daarnaast is het aan te raden om te onderzoeken wat jouw tong doet in rust. Zit deze hoog, of juist laag in je mond? En waar bevindt het puntje van je tong zich? In onderstaand filmpje vind je een handige tool om de ideale stand van je tong in rust te vinden. Deze stand kent ook vele voordelen voor je stemgebruik, vooral in het hoog. Huiswerk!
How your tongue affects your strength & vision, Bron: ZHealthPerformance YouTube - vanaf 0:38
Het strottenhoofd bepaald mede jouw klankkleur!
De basisfuncties van het strottenhoofd wil je dus kunnen 'oversturen', zodat het we kunnen blijven uitademen (zingen/spreken) en de lucht dus niet stoppen. Het strottenhoofd heeft tijdens het zingen de functie om onder andere het genre te bepalen. Een Country zanger zal eerder een hoger stand van zijn strottenhoofd gebruiken dan een Klassieke zanger. Meer hierover lees je in de post 'Hoe strottenhoofd & genre gelinkt zijn!'.
We trainen de stabiliteit en mobiliteit van het strottenhoofd door onder andere de samenwerking tussen kaak en tong te kunnen ontbinden en dit doen we met behulp van diverse zangoefeningen. Hieronder volgen er 13!
Zangoefeningen om je tong te trainen
Door allereerst bewust te worden van de lucht die ons lichaam verlaat kom je er achter of je mogelijk de neiging hebt om deze vast te zetten, of misschien zelfs wel te stoppen. SOVT-oefeningen kunnen je deze informatie als geen ander geven. Meer over SOVT-oefeningen lees je in het artikel 'SOVT? Je stem zal je dankbaar zijn!'.
Hoe lichter de klank hoe meer lucht zal moeten mogen doorstromen en hoe minder het bovenlichaam hier op reageert. Hoe steviger de klank des te meer druk zal er onder de stemplooien worden gecreëerd en er verlaat zonder minder lucht het lichaam. Let wet: hoe gaat altijd om kleine hoeveelheden lucht, die in een steady stroom de stemplooien passeert.
Zoals je eerder las is zingen en spreken (beiden zijn natuurlijk vormen van uitademen) geen basisfunctie van het strottenhoofd. Door gerichte zangoefeningen toe te passen, die (extra) promoten om de lucht gaande te houden, wordt je zelfbewuster van de manier waarop jij omgaat met de lucht die je lichaam verlaat. Je zult zo merken dat het zingen van een hoge noot geen inspanning hoeft te kosten.
Hier volgen een aantal zangoefeningen om de samenwerking tussen de tong en de kaak te ontmoedigen en de functie van de tong te vergroten. Door de nadruk met zangoefeningen te leggen op de tong zul je merken dat wanneer je kaak te actief van de partij wil zijn de zangoefeningen anders gaan klinken. Oefen dan wat langzamer. Zorg dat elke oefening, of elk woord, verstaanbaar blijft en niet vervormd. Schroef vervolgens het tempo weer wat op, wat niet ten koste van de verstaanbaarheid van de oefening mag gaan.
Let op: zangoefeningen moeten altijd goed aanvoelen. Doen ze dit niet: laat ze voor wat ze zijn en ga op zoek naar zangoefeningen die voor jou nu optimaal werken. Het is niet dat je mogelijk een nieuwe coördinatie aanleert en dat je ergens 'doorheen' moet en dat dit mogelijk gepaard gaat met een onaangenaam gevoel.
3 zangoefeningen in de vorm van een toonladder
Oefen de melodie van een song, of met toonladders (bv. 1-3-5) door deze te zingen op:
'glâh-glé-glâh-glé-glâh'
'poe-ti-gâh-poe-ti-gâh-poe-ti-gâh'
'dig-gâh, dig-gâh, dig-gâh'.
Deze oefeningen trainen de gehele tong (voor-, achter- en midden) en daarnaast ook je lippen natuurlijk bij de tweede oefening.
Probeer de zangoefeningen vervolgens steeds sneller te oefenen, zonder dat er een (mede)klinker komt weg te vallen! Je probeert als het ware bewust stress te op te roepen en zo je kaak uit te nodigen om in een oud patroon te vervallen. Door je tong het verhaal te laten doen zal de kaak echter sneller geneigd zijn om ontspannen te zijn en zich niet te bemoeien met het geheel.
Het kan ook fijn zijn om deze oefeningen te doen met een kurk tussen je tanden. Zeker wanneer je last hebt van veel spanning in je kaak. De kurk stabiliseert je kaken doordat je deze geklemd houdt tussen je voortanden. Let er ook bij deze manier van oefenen op dat elke klank verstaanbaar blijft en zich blijft onderscheiden van de voorgaande klank.
6 zangoefeningen in de vorm van een tongtwister
Hier volgen 6 klassieke 'tongtwisters' die gemakkelijk als toevoeging op je overige zangoefeningen zijn te gebruiken. Voor ieder van deze oefening geldt: begin langzaam en voor vervolgens het tempo steeds een beetje op, zonder over woorden te struikelen. Succes!
Engels tongtwisters:
You know New York, you need New York, you know you need unique New York.
If a dog chews shoes, whose shoes does he choose?
Lesser leather never weathered wetter weather better.
Nederlandse tongbrekers:
Roofovervallen vallen veel voor, maar het valt ook veel voor dat veel rovers voorover in een roverval vallen, maar dat hebben veel rovers er voor over, om voorover in rovervallen te vallen.
Zeven zwarte zwanen zwommen, zonder zorgen, zingend naar de Zuiderzee.
Zeven zware, Zaventemse zwemmers zwommen zes, zwoele, zomerse zondagen, zonder zwembroek in de Zwarte Zee.
2 oefeningen om de Engelse 'th' te trainen
Veel van de Nederlandse vocalisten die ik coach vinden de uitspraak van de in de Engelse taal voorkomende 'th', als in het woord 'think', lastig. Vaak wordt dit meer een 'f' of een 't'. Dit mede omdat de Nederlandse taal geen dergelijk medeklinkercombinatie bevat. Zodra het puntje van je tong zichtbaar is, is het vaak goed verstaanbaar. In onderstaande filmpje zie je verder duidelijk uitgelegd hoe je de 'th' gericht kunt oefenen!
How to Pronounce TH | The ULTIMATE Guide for English Learners! | Bron: mmmEnglish YouTube - vanaf 0:58
3 laatste zangoefeningen
Grab the sucker!
Door je tong (bijvoorbeeld met een tissue tussen je vingers geklemd) vast te houden, bijvoorbeeld tijdens het oefenen van een sirene van hoog naar laag en weer terug naar hoog, en deze hierbij losjes heen en weer te bewegen met je hand, kun je overtollige spierspanning in je tong als het ware weg 'wiegen'.
Misschien merk je dat het lastig is om de tong vast te houden omdat deze zich al vrij snel wil terugtrekken. Je hebt nu een duidelijk punt gevonden wat je op gemakkelijk op korte termijn kunt trainen. Zoals met alles wat we nieuw aanleren (en 'ontleren' in dit geval): het gaat om frequente, maar korte herhalingen. Door dagelijks twee keer een dergelijke oefening te doen zul je merken dat je tong zich op den duur gewonnen geeft.
De kaak zal zich zodoende ook sneller gewonnen geven wanneer de mogelijk spanning vertoont. Wederom: oefen langzaam en stop wanneer de oefening niet aangenaam aanvoelt! Kies daarnaast voor diversiteit in je oefenroutine. Stretches worden afgewisseld met zangoefeningen en daarnaast ook de analytische pet regelmatig afzetten! Het nieuwe gedrag krijgt zo de kans om in je systeem te slijten en een twee natuur te worden.
Maak je tong sterker - #tongchallenge :)
Waar vaak gedacht wordt dat de tong spanning vertoont bij een wat 'kelig' geluid duidt dit vak op een gebrek aan kracht van de tong. Zoals je hierboven las kun je de tong trainen met specifieke zangoefeningen. Je kunt je tong naar de gym sturen met onderstaande oefening. Dit zal ongetwijfeld ook helpen om spanning in je kaak, nek en schouders gericht aan te pakken. Win-win-win!!
Een extra toevoeging op onderstaande is om tijdens deze oefening te neuriën. Pas hierbij een sirene toe van laag naar hoog en weer terug. Zorg dat het volume hierbij gelijk kan blijven. Begin op spreekvolume.
Steek je tong uit op een hoge noot
Het kan zijn dat het in het begin nog niet mogelijk is om je tong vast te houden. Als dit zo is zit er veel spanning in je tong. Begin dan eerst om hem eens uit te steken op een hoge noot. Uiteraard betreft dit wederom een oefening en geen standaard setting op een hoge noot. Al staat Adam Lambert erom bekend dit vaak te doen op een hoge noot.
Adam Lambert - Whataya Want From Me (Live On Good Morning America/2019), Bron: Trespasser YouTube - vanaf 2:49
Tot slot
Zangoefeningen zijn persoonlijk. Niet elke zangoefening is van toepassing voor elke vocalist en niet elke zangoefening zal hetzelfde rendement opleveren. Waar Adam Lambert zijn tong uitsteekt op een hoge noot, kan dit voor jou mogelijk minder effectief werken. De reden hiervoor kan ook weer per persoon verschillen! Hiervoor heb je dus de hulp van een goede zangcoach nodig.
Een goede zangcoach zal je de voor jou best geschikte zangoefeningen en workouts geven. Zoals je kunt lezen in de blog 'Werk met meer dan 1 methode!' kunnen zangoefeningen een houdbaarheidsdatum hebben. Wat nu werkt, werkt misschien over een tijdje niet meer, of zelf averechts! Oefen daarom altijd sowieso met de input van je meest recent zanglessen en stemtrainingen. Neem ook altijd je lessen en je oefensessies op.
“When you understand a technique, you know a technique. When you understand a concept, you know 1000 techniques.”
Original Author Unknown
Je zult merken dat wanneer je bovenstaande zangoefeningen doorneemt je soms een gek geluid terughoort. Zeker bij het uitsteken van je tong. Dit komt omdat de kaak en de tong medeverantwoordelijk zijn voor de vormgeving van onze klankkast, het spraakkanaal. Door de stand van onze tong, en mogelijk ook onze kaak, aan te passen, verandert dus ook de perceptie van onze eigen stem.
In de blog 'Hoe het komt dat je eigen stem voor jou anders klinkt' kun je lezen waarom we onszelf anders terughoren tijdens het zingen in vergelijking met een opname. Onthoud: zingen en spreken moet altijd goed aanvoelen. Dat het gek klinkt tijdens het zingen is prima. Door je zangoefeningen op te nemen kun je terugluisteren hoe het echt klonk. Vervolgens kun je gericht aan de slag gaan met deze opnames tussen jouw lessen door. Dit is de beste manier om blijvende meters te maken.
Heb je vragen, of wil je graag gericht aan je stem werken? Plan je eerstvolgende les gemakkelijk via de site in! Als je vragen hebt naar aanleiding van deze blogpost over zangoefeningen horen we vanzelfsprekend ook graag van je. Ook zangcoaches die op zoek zijn naar verdieping qua zangoefeningen en naar input voor in hun eigen lessen helpen we met veel plezier!
Heb je suggesties voor onderwerpen voor toekomstige blogs? Super! Ik ben altijd benieuwd naar suggesties en feedback. Ik ontvang je input graag per mail. Wanneer het een technisch onderwerp betreft is het ook fijn werken om een kort filmpje te sturen met je vraag en een demonstratie van het betreffende stemgeluid, of de betreffende zangoefeningen. Geef hierbij ook aan of je akkoord bent dat het filmpje verwerkt wordt in de blog. Sharing is caring :)
Contact opnemen kan gemakkelijk via ons online contactformulier, per mail of via WhatsApp.
Tot snel!
