Je stem trainen vanuit alle methodes & technieken! - UPDATED

Aan alle vocalisten & stem- en zangcoaches: 'Don't put it all on red!'

Elk probleem is een oplossing en vice versa!

Vocalisten zijn vaak gewend om te horen "Doe nooit [voeg stemgebruik in]" met dien verstande dat, wat het ook is, het "ongezond" is of "schade zou veroorzaken". Zelfs sommige van de meest elementaire stemfuncties, zoals het borstregister (!), zijn soms verbannen uit bepaalde trainingsprogramma's en zangmethodes. Dit omdat ze eventuele stemproblemen zouden kunnen veroorzaken.

Weet dat er geen zangmethode bestaat die werkt voor elke vocalist! One size does NOT fit all. Leer je stem en je lichaam bewust te kennen zodat je ook jezelf (deels) kunt coachen.

Een oefening die ons eens hielp kan langzaam stoppen met werken. We kunnen bijvoorbeeld een plateau bereikt hebben, of in sommige gevallen kunnen we zelfs achteruitgaan door de oefening te blijven toe te passen.

Dat komt omdat de stem een ​​balans is. Het is een systeem. Er is bijna geen onderwerp dat geen effect heeft op onze stem. Er is bijna niets onmogelijk qua stemgebruik.

Een model dat stemfuncties in kaart brengt?

Een model dat je vertelt hoe de stem in elkaar zit zal altijd punten van discussie bevatten en nooit geheel sluitend zijn. Het onderzochte stemgebruik betrof een vocalist welke de stemonderzoeker goed genoeg vond om te onderzoeken en in kaart te brengen. Maar wist deze vocalist ook te boeien maar zijn/haar stemgebruik? En wat waren de aandachtspunten welke in kaart zijn gebracht en waarom waren deze interessant? Top onderwerpen voor de zang-nerds (waarvan ik er één ben) onder ons.

In de praktijk zet uit een dergelijk onderzoek ontstane zangmethode vaak weinig zoden aan de dijk voor een vocalist. De methode werkt slechts tijdelijk, of is gericht op onderwerpen welke niet direct van toepassen zijn wanneer het verbeteren van stemgebruik betreft. Het zal zodoende eerder tot een onnodige barrière leiden tussen jou en en het podium. Daarnaast betreft het ook vaak een wat aangezet geheel (stemmetje), waarbij weinig tot niet wordt gedacht aan een zelfbewuste performance. Hetgeen wat juist overkomt, boeit en kaartjes verkoopt!

Motivatie is belangrijk: weet waarom je wat traint

Een 'one-size-fits-all' les- en/of zangmethode bestaat niet en zou ook niet kunnen werken. Een mooie uitleg hierover zie je in onderstaand filmpje, weliswaar wordt er gesproken over kinderen, maar dit is vanzelfsprekend voor elke leeftijdscategorie van toepassing. Een methode moet enthousiasmeren en je uitleg geven waarom je wat traint, zodat je gefocust blijft en gericht kunt blijven trainen. Maar bovenal moet een methode je creatief ondersteunen. In een volgende post zal ik hier verder mijn visie over uiteenzetten.

In Education, one size doesn't fit all., Bron: IMS HongKong YouTube - vanaf 6:01

Een aantal voorbeelden

Hieronder volgen een aantal voorbeelden van onderwerpen waarover vaak beperkt wordt gedacht.

Waar de nasaliteit van de ene persoon een symptoom is van een probleem, kan een andere persoon een beetje ‘neus’ nodig hebben om progressie te kunnen blijven maken. De meeste zangmethodes gaan uit van voorwaarden die wenselijk zijn en gaan dus voorbij aan het feit dat bijna alles mogelijk is. Weer andere methodes beschrijven geen lesmethode, maar juist alleen de ingrediënten qua mogelijkheden. 'Je kunt dit doen, maar ook...' Dit geeft vaak weer te weinig sturing en gaat voorbij aan een mogelijke neutrale setting van de stem, die het blanke artistieke canvas vormt.

Nog een voorbeeld. Soms veroorzaakt het omhoogbrengen van de kin een beperking in de flexibiliteit van de stem. Andere keren zal het selectief optillen van de kin voor meer flexibiliteit van het strottenhoofd zorgen! Sommige methodes zijn hier stellig in: de kin (dus ook het strottenhoofd) mag nooit omhoog komen!! Nogmaals: de kan dus per persoon verschillen en is niet per definitief slecht!

Waarom liep je vast?

Het loont de moeite om als vocalist de tijd te nemen om te begrijpen waarom je vastliep met een specifiek probleem. Je wordt zelfbewuster en kunt zo nog gerichter je stem trainen. Als coach is het dan weer interessant om te begrijpen waarom sommige zangers met een specifiek probleem vastlopen, omdat het de volgende persoon juist verder kan helpen.

Het opheffen van de kin kan bijvoorbeeld het strottenhoofd verhogen. Het kan zo ook iets meer spanning op de stemplooien uitoefenen. Het zou zelfs het slikreflex kunnen verminderen.

Weet waarom je wat traint. Zodoende kun je ook goed je progressie in de gaten houden en weet je wanneer welke oefening tot het verleden behoort.

Leer je stem en je lichaam aan te voelen en pas hier je training en je oefeningen op af. Probeert het zenuwstelsel je mogelijk iets te vertellen tijdens het zingen? Mogelijk dat het strottenhoofd niet op de juiste manier laag wordt gehouden, of misschien dat het spraakkanaal te weinig ruimte heeft? Misschien probeert het je te vertellen dat je misschien onder de toon zou zitten als het niet iets deed om de stemplooien tot de juiste toonhoogte uit te rekken?

Als ik een zanger vraag ​​om zijn kin een beetje op te heffen, kijken de meesten mij vaak eerst met wat ongeloof aan. Dit omdat veel voorgaande adviesbronnen (waaronder zangmethodes, stem- en zangcoaches) stellig stelden dat het opheffen van de kin een grote NEE is. Maar dat is het niet, als het maar in de juiste omstandigheden wordt gedaan.

Elk probleem is een oplossing en elke oplossing is een probleem. Bijna alles is mogelijk. Zorg dus als zangleraar, zangcoach en zeker ook als vocalist (!) voor een open geest, daag constant je eigen overtuigingen uit, en zeg nooit nooit: stay hungry!

Learn English | Steve Jobs "Stay Hungry, Stay Foolish!”, Bron: Best English Speeches YouTube - vanaf 12:47

Hoe onze spreektaal onze zangstem beïnvloedt

Vaak wordt er door (genre specifieke) zangcoaches en zangmethodes voorbij gegaan aan het feit dat we onze stem het meeste al pratend gebruiken. Per taal, dialect en accent, is er sprake van een bepaalde preset qua stemgebruik. Zo gebruiken de Fransen neusresonans op hun klinkers en doen de Nederlanders dit bijvoorbeeld totaal niet. Wanneer je weet wanneer iemand geneigd een bepaalde preset toe te passen ben je al een hele stap verder.

Zo kent het Volendams dialect bijvoorbeeld een aantal 'zangerige voordelen'. De plaatsing van de klank is minder naar voren gericht dan het Standaardnederlands. Een dergelijk gebruik van de spreekstem kan ten goede komen aan het aanvoelen en het gebruiken van je zangstem. De overgang van laag naar hoog kan een dergelijk dialect helpen! Het Volendams dialect promoot tevens het gebruik van de mix-stem, waarover ook kunt lezen in het artikel 'Het beste van 2 werelden: mix-stem!', door onder andere het gebruik van veelal gesloten klinkers.

Grappen compilatie | Nick & Simon, the Dream 2016, Bron: AVROTROS YouTube - vanaf 0:20

Bouw intuïtie op - verzamel informatie

Spanning in de tong is daarentegen een veel voorkomend probleem bij sommige dialecten en accenten. Dit kan dan juist weer wat negatieve invloeden hebben op het gebruik van de zangstem. De informatie die je zodoende hierdoor verzamelt, kan je als coach echt helpen om patronen te ontdekken en jouw toekomstige intuïtie op te bouwen over wanneer er een probleem OF oplossing in bijvoorbeeld de eerdergenoemde kin-positie kan zijn.

Klank georiënteerde zangmethodes

Ook klank georiënteerde zangmethodes gaan veelal voorbij aan het feit dat klinkers (klanken) per taal, accent, of dialect anders worden uitgesproken. Klinkers verwisselen kan werken, maar wordt vaak overdreven waardoor de woorden soms zelfs anders gaan klinken. Je wordt als het ware een accent aangeleerd!

Een zangmethode, en/of een zangcoach, mag nooit artistieke keuzes voor jou bepalen. Dat is uiteraard aan jou. Een coach kan je hooguit een spreekwoordelijke spiegel voorhouden.

Leer zingen op gevoel - KISS: Keep It Simple, Stupid

Kennis van stemonderzoek en van zangmethodes helpt je als zangcoach natuurlijk enorm in het bepalen van jouw aanpak en koers. Je te veel laten leiden door een specifieke methode kan je groei en ontwikkeling als zangcoach in de weg zitten.

Ik ben bekend met de meest gebruikte zangmethodes, waaronder Estill Voice Training (EVT), Complete Vocal Technique (CVT), Speech Level Singing (SLS), Bel Canto, De Lichtenberger Methode en Pahn. Daarnaast volg ik met grote interesse recente publicaties en recent stemonderzoek van onder andere Ingo Titze. Meer informatie vind je hierover regelmatig in de blog.

Jeanie LoVetri & Martin Mol, Stemcoach Workshop Londen

Seth Riggs & Martin Mol, Zangcoach Workshop Barcelona

Ik werk vanuit de vragen, de wensen en de doelen van mijn klanten. Aan de hand hiervan bepaal ik mijn aanpak en manier van uitleggen. Hierbij werk ik dus niet specifiek vanuit één zangmethode, of zangmodel. Ten eerste, omdat dit het laatste is wat mijn klanten nodig hebben. Zij willen duidelijkheid en zich aangesproken via. Ten tweede, een aanpak vanuit verschillende invalshoeken houdt lichaam en geest geprikkeld. De fundamenten kun je niet vaak genoeg trainen. De methode moet daarentegen blijven prikkelen en enthousiasmeren.

‘When you want to help people, you tell them the truth. When you want to help yourself, you tell them what they want to hear.’

Thomas Sowell

Wat ik mijn vocalisten graag wil meegeven is om op gevoel te leren zingen en spreken en om zelfbewust in hun lichaam te zitten. Waar voel je dat het geluid vandaan komt? Voelde het goed? Dan klinkt het naar alle waarschijnlijkheid ook zo! Voelde het niet goed (geknepen, geforceerd, pijnlijk)? Dan klonk het waarschijnlijk ook zo en zat het waarschijnlijk ook je emotionele zeggingskracht in de weg.

'If you can't explain it simply, you don't understand it well enough.'

Albert Einstein

Tot slot: waarom ik niet vanuit één zangmethode werk

Nog even kort opgesomd waarom het werken vanuit één visie, stemonderzoek, of zangmethode je als vocalist en als coach enorm kan remmen:

• Bijna alles is mogelijk wanneer het je stemgebruik betreft. Een afgebakende zangmethode sluit dit al snel uit.

• Spierspanning kan per persoon variëren. Hiervoor heb je onder andere ook kennis van de anatomie van de ademhaling nodig. De meeste zangmethodes gaan voorbij aan dit onderwerp, of beschrijven deze anatomie slechts zeer beperkt en/of onvolledig.

• Wat nu werkt qua oefening kan je later tegenwerken in je progressie. Hiervoor heb je een aantal extra oren en ogen nodig, dit bereik je niet met een statische lesmethode.

• De meeste zangmethodes zijn tot stand gekomen door een aantal specifieke stemmen in kaart te brengen. Dit betreffen veelal geen authentieke performers.

• Noodzakelijk voorwaarden die vooraf gesteld worden door sommige methode kunnen je (zeker als beginnende vocalist) artistiek remmen.

• Hoe we onze spreekstem gebruiken bepaalt vaak grotendeels hoe we onze zangstem gebruiken. Hiervoor heb je wederom een aantal extra oren en ogen nodig, dit stel je niet snel bij met een statische zangmethode.

• Durf jezelf uit te dagen en 'out of the box' te denken. Onderzoeksresultaten kunnen variëren en bieden altijd ruimte voor verbeteringen. Niemand heeft de wijsheid in pacht!

'Als coach wil je het kort en gemakkelijk kunnen uitleggen én voordoen. The proof is in the pudding!'

Martin Mol

Ben jij een zangdocent en wil jij je graag verder ontwikkelen? Ben je bekend met de meest gangbare zangmethodes, maar ben je op zoek naar verdieping? Ik ben hier zelf ook naar op zoek geweest en zal ook nooit stoppen met verder (onder)zoeken. Ik help je graag verder bij je ontwikkeling als stem- en/of zangcoach. Neem contact op via de site voor meer informatie.

Bij jij een vocalist en wil je graag de volgende stap zetten in je carrière? Een les inplannen doe je gemakkelijk via de online agenda. Heb je vragen? Wacht niet met ze te stellen. We horen graag van je via het online contactformulier. Tot snel!