Effectief leren zingen 101 ¯\_(ツ) - UPDATED
Deze blogpost gaat verder in op mijn aanpak en visie op leren zingen.
'Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg'
Nee, je hebt geen zangles nodig om te leren zingen. Maar zangles kan een zeer effectief middel zijn om gericht je stem te trainen en zo sneller optimale progressie te kunnen maken. Een combinatie van actief met je stem bezig zijn (meters maken door veel te zingen) en zangles werkt het beste en traint je zelfbewustzijn. Weet waar je op korte termijn beter in wilt worden en werk hier gericht aan met het juiste repertoire (dit kan losstaan van je live setlist) en met bovenal de juiste coach.
Train niet alleen vanuit repertoire
Alleen liedjes zingen, zonder extra paar oren en ogen in de vorm van een coach, kan voor een beperktere voorstelling van je stem zorgen. Je blijft zo misschien weg bij de uitdagingen, die er juist voor zorgen dat je meer aankunt qua repertoire en stembelasting. Ook bestaat de kans dat je jezelf een minder efficiënt stemgebruik aanleert. Waar je vervolgens professionele stemtraining voor nodig hebt om dit weer af te leren.
'Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg.'
Albert Einstein
Alleen zangles, en geen performance gerichte focus, kan daarentegen je authenticiteit als vocalist in de weg zitten. En het kan er ook voor zorgen dat je niet je volledige vocale potentieel als vocalist en artiest ontdekt en ontwikkelt.
Elke artiest heeft moeten leren zingen
Zoals eerder beschreven in de blogpost '#5 stemgebruik mythes ontkracht' heeft elke artiest meters moeten maken om te kunnen beschikken over een betrouwbaar stemgebruik, welke in elke situatie geloofwaardig te maken is. Sommige mensen maakten meters in de kerk. Denk bijvoorbeeld aan Beyonce. Anderen hebben de nodige ervaring opgedaan als straatmuzikant. Ed Sheeran is hier een voorbeeld van. Hebben zij dan nooit zangles gehad? Zeker wel. Zangles alleen heeft er echter niet voor gezorgd dat hun stem zo kunnen gebruiken zoals ze nu doen.
Een combinatie van zangles en actief bezig zijn met je stem zet zoden aan de dijk. Tijdens een zangles werk je zodoende nog gerichter aan de punten die op korte termijn je stemgebruik doen verbeteren. Met de juiste focus tussen de lessen door zul je in korte tijd merken dat je stem meer mogelijkheden heeft, en dat mogelijke spierspanning die je kunt ervaren rond je stem, aanzienlijk vermindert.
The first 20 hours -- how to learn anything | Josh Kaufman | TEDxCSU, Bron: TEDx Talks YouTube - vanaf 8:28
Zangles kan je ook in de weg zitten!
Wat ik merk is dat wanneer mensen veel lessen hebben gevolgd, en daarnaast weinig tot geen uitvoerende ervaring hebben opgedaan, dit een enorme creatieve rem zet op hun zelfbewustzijn. De tips en tricks die ze hebben gekregen tijdens hun lessen zijn een soort van choreografie geworden tijdens het zingen.
De denkbeeldige touwtjes die hielpen om hun houding uit lijnen gaan als het ware mee het podium op. Schouders worden bewust actief naar beneden gedrukt waardoor een geforceerde performance ontstaat. Wat je hoort matcht niet met wat je ziet. De performance lijkt te ontbreken.
Hier volgen een aantal voorbeelden die ik vaak tegenkom bij mensen met weinig uitvoerende ervaring en met vele jaren zangles gevolgd te hebben. Het zijn goedbedoelde onderwerpen uit eerdere zanglessen, maar ze zijn op termijn termijn de focus en ook de progressie in de weg gaan zitten om de volgende stap te kunnen zetten.
1. Ademsteun
Ademsteun is voor mij het vermogen van diverse spiergroepen in het bovenlichaam om de tegendruk die ontstaat tijdens het zingen te absorberen. Elke actie lokt een gelijkwaardige tegenreactie uit. De tegenreactie zal dus heftiger zijn wanneer we een steviger stemgebruik toepassen. Ik zie ademsteun dus als een soort van airbag. Je kunt dit dus pas echt trainen wanneer je als vocalist zelfbewust genoeg bent (durft) en weet om welke energie het betreffende stemgebruik vraagt.
'For every action, there is an equal and opposite reaction.'
Wat ik vaak zie bij mensen, die een volgende stap willen zetten in het trainen van hun stem, is dat ze op voorhand al bepaalde spiergroepen checken, voordat ze gaan zingen. Bijvoorbeeld door een hand op hun buik te leggen. Killing voor je performance natuurlijk! Zingen is een verhaal overbrengen op muziek en vanzelfsprekend geen atletische prestatie. Daarnaast veroorzaakt deze aanpak spierspanning in het lichaam, wat je stemgebruik juist in de weg zit. Niet effectief en niet efficiënt dus, op meerdere vlakken. If it ain’t broke, don’t try to fix it!
'Succes is de optelsom van kleine inspanningen, die dag in dag uit worden herhaald.' - Robert Collier
2. Houding
Sommige methodes beschrijven dat een bepaalde vereiste houding specifiek stemgebruik ondersteund. Natuurlijk werkt dit. Maar volgens mij is dit niet de juist volgorde om je stem beter te leren gebruiken en jezelf beter te leren kunnen als vocalist. Je leert als het ware een bepaalde houding aan te nemen alvorens je je stem gaat gebruiken. Dit remt je creativiteit en kan niet anders dan geforceerd en geacteerd overkomen. Zingen vraagt om een bepaalde noodzaak qua zelfbewustzijn. Wie ben ik, en wat zing ik? Door een houding aangeleerd te krijgen ondermijn je volgens mij juist deze punten.
Leer je stem aan te voelen. Waar voel je dat de klank naartoe wil gaan/vandaag komt? De rest moet daarna vanzelf mogen gaan. Nogmaals: durf het te laten gebeuren en stel pas bij wanneer nodig. Zo maak je jouw lessen en coaching ook veel gerichter en efficiënter. Je hebt zodoende ook minder lessen nodig, omdat je zelf veel beter weet wat de verbeterpunten in je stemgebruik zijn.
3. Te veel input krijgen - 'Words don't teach, actions do...'
Een leerling vroeg me eens of zij ook haar buik naar binnen moest trekken op een specifieke noot. Dit omdat een voorgaande coach haar dit (toen vanzelfsprekend goed en ondersteunend bedoeld) had aangeraden. Het zou haar ademsteun, die te zwak werd bevonden door haar voorgaande coach, ten goede komen. Ik vroeg haar vervolgens om het te laten gebeuren vanuit de juiste energie (wat zing ik en waarom) en om zo het resultaat van de oefeningen die we eerder hadden doorgenomen (aanpak van de oorzaak) een kans te geven. Resultaat: ze stond te performen en had lol!
Elke tip, zoals bijvoorbeeld het bewust naar binnen trekken van je buik, moet je altijd eerst even verwerken. Je houdt deze tips als het ware (even) vast tijdens het zingen. Voordat je zelfstandig gaat zingen moet je deze allemaal weer loslaten en er op vertrouwen dat het ook zonder goedkomt. Vaak onnodig, tijdrovend en je gaat voorbij aan het feit dat zingen om jou draait en niet om een aantal randvoorwaarden, voordat je überhaupt je mond open kunt doen.
How to practice effectively...for just about anything | Annie Bosler and Don Greene | Bron: TED Ed YouTube
Hoe zangmethodes onnodige input kunnen geven
'Deze methode beschrijft hoe de stem werkt'
Een zangmethode is vaak gebaseerd op het onderzoeken van specifieke stemmen. De stemonderzoeker heeft bepaald of hij/zij de betreffende stem een goede stem vond. De onderzoeksresultaten worden vaak vervolgens verkondigd als de waarheid. Niet verwonderlijk dat veel zangmethodes elkaar tegenspreken.
Wees kritisch en weet vooral waar jij op zoek naar bent en zoek hier een coach op uit! Je hoeft niet altijd te voldoen aan een ideaal wat resulteerde uit een onderzoek gebaseerd op smaak en/of een vocalist, die mogelijk niet goed bekend is met een specifiek genre.
'De volgende vier pilaren vormen de basis van deze zangmethode'
Wederom: weet waar jij beter in wilt worden en ontwikkel je aan de hand van deze punten verder. Mocht je zangcoach willen worden is het goed om meer over bepaalde methodes te weten. Als performer heb je maar een beperkte kennis van de werking van de stem nodig. Heb belangrijkste is dat je plezier blijft ervaren met het trainen van je stemgebruik en je blijft merken dat je steeds meer kunt, met minder inspanning en meer muzikale mogelijkheden.
Ontspannen zingen… Is dat een doel?
Eerdergenoemde voorbeelden hadden vaak als doel om 'gemakkelijk en gezond stemgebruik' te promoten. Natuurlijk wil je dat je stemgebruik je performance conditioneel kan volgen. Logisch. Maar zoiets als gepassioneerd en ontspannen een Rock song zingen kan volgens mij nooit een streven zijn.
Beyonce ziet er zeker niet ontspannen uit wanneer ze gepassioneerd een hoge noot belt (belten = hoog en hard zingen). Dit betekent daarentegen niet dat, terwijl ze dit doet, ze haar lichaam overbelast. Haar zangtechniek is zo goed dat ze een dynamische setlist en wereldtours aankan.
Misschien ligt het probleem soms bij het woord ‘ontspannen’, en hoe we het tegenovergestelde zien = niet ontspannen. Niet ontspannen wordt gezien als gestrest of gespannen. Het klinkt hoe dan ook negatief. Maar bij het zingen wordt het andere uiteinde van de ontspanningsspectrum ‘geactiveerd’. Of je nu opgewonden, gretig, energiek, zweverig of in de ‘flow’ bent, het wijst allemaal naar het niveau van energie in plaats van naar het niveau van ontspanning.
Energie is, via intentie of emotionele beïnvloeding, vaak een betere organisator van het lichaam en de spieren. Het betreft lichaam en geest en geen plaatselijke fysieke inspanning. Energie doseert spieractiviteit over het gehele lichaam, zodat we het niet plaatselijk kunnen vastzetten.
Jij bepaalt de methode voor mij!
Zoals je ook in voorgaande post 'Werk met meer dan 1 zangmethode!' kan lezen is het aan te raden om te werk vanuit jouw wensen en doelen, en niet vanuit een specifieke methode. Leer je stem aan te voelen. Hoe voelt het als ik zing? Goed en gemakkelijk? Top, dan is je performance leidend en daar draait het om. Voelde het gespannen en beperkt qua muzikale zeggingskracht? Duidelijk! Dan zijn dit de punten waaraan je gericht in een les kunt werken, met het juiste repertoire en de juiste oefeningen. Die vaak andere punten zullen aanpakken dan de aansturing van je stembanden!
De juiste coach zal je zelfbewustzijn helpen vergroten met gerichte oefeningen en positieve feedback. Hierdoor word je ook deels jouw eigen coach en leer je jouw stemgebruik en je lichaam goed aan te voelen.
Forget big change, start with a tiny habit: BJ Fogg at TEDxFremont, Bron: TEDx Talks YouTube - vanaf 4:38
Het hoeft niet moeilijk te zijn!
Ontspanning is uiteraard een goede zaak. Ontspanningsoefeningen hebben zeker hun plaats in de vroege stadia van het leren zingen, of wanneer je in een les werkt aan het minder actief maken van bepaalde spiergroepen tijdens het zingen. Ontspanningstechnieken voor en na het zingen zijn ook een geweldige tool om faalangst tegen te gaan, of als stemopwarming en om spierspanning aan te pakken die mogelijk buiten het zingen bestaat.
'Becoming aware that you are usually unaware is the first step in increasing awareness.'
Perry Nickelston @stopchasingpain
Ik besteed behoorlijk wat tijd in mijn lessen aan het verwijderen van ongewenste spierspanning. We stretchen spiergroepen waar je mogelijk spierspanning ervaart wat je stemgebruik beperkt. Dit betreffen vaak spiergroepen die je totaal niet zou verwachten actief te zijn bij het zingen. Een bijkomend voordeel hiervan is dus dat dit je bewustzijn op het podium niet snel in de weg zal zitten! Win-win!
Een goed voorbeeld hiervan is het stretchen van de 'hip flexors'. Hieronder een filmpje met een dergelijke stretch oefening. Dit kan vele vocale problemen oplossen. De reden waarom verschilt trouwens vaak per persoon. Wat ik vaak merk is dat er veelal bij de aanpak van deze problemen alleen sprake is van symptoombestrijding. Vaak vanuit een specifieke methode. Deze aanpak leidt tot onnodige focus op onderwerpen en spiergroepen die eigenlijk al naar behoren functioneerden. Dit remt dus juist je ontwikkeling!
Kneeling hip flexor stretch, Bron: EVO Fitness Vimeo
Als het hele 'zang-systeem' in synergie is, voelen hoge tonen over het algemeen ook niet als een grote inspanning. Dat betekent niet altijd dat we bewust 'proberen' te ontspannen tijdens het uitvoeren ervan. Het betekent dat de energie die het zingen ondersteunt, geschikt is voor de taak. Als gevolg hiervan worden bepaalde systemen niet overbelast.
Wanneer spieren efficiënt en in synergie met elkaar werken, worden de fysieke sensaties tijdens het zingen erg klein. Meestal ervaren we ze als minimaal. Dat zal waarschijnlijk nog minder zijn des te fitter we zijn! Maar wat we wel voelen en ervaren, is dat ‘energie’ door onze aderen stroomt en het hele proces onze expressie aandrijft!
Weet wat je vocale verbeterpunten zijn
Als je weet waar je beter in wilt worden maak je het snelst progressie op korte termijn. Uiteraard help ik graag bij het inventariseren van deze punten. Weet dat de punten waar je soms aan werkt op termijn kunnen terug komen. Een voorbeeld hiervan is het feit dat veel mensen naast het zingen intensief sporten. De spierspanning die hieruit kan voortkomen kan je stemgebruik in de weg zitten. Zodoende moeten we soms terug naar de tekentafel.
Sommige technische verbeterpunten gaan echter op termijn blijvende tot het verleden gaan behoren. Het belangrijk te weten wanneer dit het geval is. Zodoende blijf je goed op de hoogte van je progressie. Een handige tool hierbij het opnemen van je lessen. Door de opnames van je lessen en je oefensessies terug te luisteren kun je jouw progressie goed monitoren! Ook leer je zo (sneller) te wennen aan je eigen stem op opnames. Meer hierover lees je in de blogpost 'Hoe het komt dat je eigen stem voor jou anders klinkt'.
Betrek altijd je creativiteit bij het oefenen
Oefen altijd alsof je aan het performen bent. Visualiseer dat je op het podium staat terwijl je jouw songs en oefeningen doorneemt. Zodoende blijft je creativiteit altijd aanwezig tijdens het oefenen. Dit maakt het trainen van je stemgebruik ook veel minder analytisch. Het zorgt ervoor dat het hele systeem gaat samenwerken en voorkomt dus ook lokale spierspanning in het lichaam. Je zult merken ook zo meer te kunnen en dat met minder inspanning! Hieronder een filmpje waarin de kracht van visualisatie wordt beschreven.
Scientific Benefits of Visualization for Athletes, Bron: Athlete Equanimity YouTube
We horen graag van je!
Elke vocalist heeft andere verbeterpunten waar het zijn, of haar, stemgebruik betreft. Wil je graag werken aan jouw stem? Leuk! We helpen je graag met het behalen van je vocale doelen! We werken met losse lesafspraken, zonder verplichtingen. Een les inplannen doe je gemakkelijk via ons online boekingssysteem. Vragen? Je kunt ze stellen via ons online contactformulier. We beantwoorden je vragen graag.
Weet je niet precies waar het aan schort, maar ervaar je beperkingen in je stemgebruik? Ben je mogelijk op zoek naar een vocale APK? Ook hier kunnen we je bij helpen. We gaan hierbij geen spijkers op laag water zoeken. Wat we wel gaan doen is samen kijken naar wat je vocale verbeterpunten op korte termijn zijn.
Vervolgens maken we hiervoor per les een plan met duidelijke oefeningen, feedback en uitleg. We doen dit altijd op een positieve en motiverende manier. Altijd aan de hand van jouw wensen, doelen en jouw vragen. Deze zullen vaak meegroeien met jouw progressie.
Iedereen kan leren zingen en iedereen heeft hierbij andere ambities. We begrijpen dit als geen ander en zijn er om jou verder te helpen om het maximale uit jouw stem te kunnen halen! Tot snel!
