SOVT? Je stem zal je dankbaar zijn!

SOVT-oefeningen helpen je de juiste balans te vinden!

De juiste balans tussen de stroom en de druk van de adem

Zeker wanneer Nederlands je moedertaal is zul je al vrij snel de neiging hebben om hoge noten alleen maar hard te kunnen zingen. De ademdruk neemt dan zodoende in het hoog toe en de ademstroom zal waarschijnlijk afnemen. Idealiter wil je dat de ademdruk niet (te) veel toeneemt in het hoog en de ademstroom constant mag blijven. Zodoende blijf je over je gehele bereik in controle van je volume en emotionele zeggingskracht. SOVT-oefeningen kunnen je helpen om deze balans te vinden, bij te schaven en ook om deze te conditioneren.

Wat betekent SOVT?

SOVT staat voor Semi Occluded Vocal Tract, oftewel: deels afgesloten spraakkanaal. Het spraakkanaal is is het geheel aan holtes dat zich tussen de stemplooien enerzijds en de mond- en neusopeningen anderzijds bevindt. Het fungeert als de versterker van de akoestische golven die door de stemplooien worden gemaakt.

Schematische doorsnede van het spraakkanaal | Bron: Wikipedia

SOVT-oefeningen zijn een groep vocale oefeningen waarbij iets de ruimte naar, of de mond zelf, gedeeltelijk afsluit. Dit kunnen bijvoorbeeld de lippen, of de tong zijn. Rietjes en een glazen, of siliconen Lax Vox-buisje, kunnen hierbij helpen. Zij verlengen als het ware het spraakkanaal.

Omdat de mond (zelf, of de weg ernaar toe) gedeeltelijk gesloten is, wordt een deel van de energie die de mond wil verlaten terwijl we zingen, teruggestuurd naar de stemplooien. Dit zorgt voor tegendruk boven de stemplooien. De stemplooien hebben nu onder zich de druk van de lucht die door de luchtpijp gaat (subglottische druk) en druk die van bovenaf komt door de tegendruk. Dit helpt hen om vrij te trillen met veel minder inspanning en zet ze in een optimale positie ten opzichte van elkaar. Zodoende kunnen de stembanden gemakkelijker en efficiënter sluiten!

Hoe helpt mij dat precies?

Door de extra druk van beide kanten profiteren de stemplooien van een klein luchtkussen ertussen, waardoor ze minder trillingsbelasting ondervinden (minder botsingen). Dit kan erg handig zijn bij stemtherapie wanneer iemand herstellende is, of stemproblemen ondervindt, van bijvoorbeeld stemknobbeltjes.

SOVT's verlagen ook de 'Phonation Threshold-druk' (de hoeveelheid luchtdruk die nodig is om de stemplooien in trilling te brengen). Dit betekent dat SOVT's nuttig zijn bij het trainen van onze stem op een manier die minimale inspanning vereist. Hierdoor neemt onze stemconditie toe en zingen we gemakkelijker, zonder dat de klank in intensiteit afneemt!

SOVT-oefening helpen zodoende ook erg goed bij het naadloos verbinden van onze borststem naar onze mix-stem. Ze helpen ons om door de overgangsgebieden in onze stem te glijden, zonder 'stembreuk' en hoorbare overgangen. Iets wat erg van pas komt wanneer je jouw mix verder wilt trainen! Meer over de mix-stem lees je in het artikel 'Het beste van 2 werelden: mix-stem!'.

SOVT in beeld

In onderstaand filmpje wordt de SOVT in beeld gebracht. Tevens zie je er een voorbeeld van een specifieke tool die is ontwikkeld als SOVT-oefening. De oefening valt in de categorie 'Straw phonation'. Dit zijn oefeningen waarbij je klank maakt door een rietje, of buisje. Ik heb geen aandelen in dit product trouwens :)

Science Behind Straw Phonation, Bron: The Voice Straw YouTube

Uiteraard betreft dit slechts één voorbeeld van een dergelijk product. Reguliere rietjes werken ook, al zijn de afmetingen natuurlijk bepalend voor de mate van tegendruk die dit veroorzaakt.

Straw phonation oefeningen zijn behoorlijk in opkomst de laatste tijd. Een ander voorbeeld hiervan is Lax-Vox ('Bubbelen'). Bij deze oefening plaats je het rietje/buis in water. Door je oefeningen te doen door een rietje/buisje in water hoor, voel en zie je wat de onder- versus de bovendruk doet. Te veel onderdruk: de bellen nemen aanzienlijk toe. Te weinig onderdruk: de bellen stoppen, of vermindering aanzienlijk. Je leert als het ware het juiste gaspedaal te vinden. Let bij deze oefening extra op dat er geen spanning ontstaat in je lippen en je wangen.

Nog meer SOVT-oefeningen

Hier volgen nog 5 voorbeelden van SOVT-oefeningen. Onderstaande oefeningen kun je goed gebruiken als opwarming in de vorm sirenes die van laag naar hoog gaan. Je kunt ze ook gebruiken als cooling down onder andere in de vorm van sirenes die van hoog naar laag gaan.

Daarnaast kun je SOVT-oefeningen ook gebruiken als extra tool wanneer je nieuw repertoire doorneemt waarbij je tegen technische uitdagingen aanloopt die bijvoorbeeld je volume in de weg zitten. Voorbeelden hiervan zijn: een hoge noot alleen maar hard kunnen zingen (te veel onderdruk), of alleen maar een hoge noot kunnen zingen op kopstem (te weinig onderdruk voor de sound die je zoekt).

Een ander voorbeeld kan een docent betreffen die een dag voor de klas heeft gestaan en wat hees is, of spanning rond de stem ervaart. Door een aantal sirenes te maken met je stem, met behulp van één van onderstaande oefeningen, kun je jouw stem mogelijk weer in balans brengen! Meer informatie hierover lees je teven in het artikel 'Hoe kun je het beste je stembanden verzorgen – 3 Tips!'. Vragen? We helpen je graag. Hier komen de extra oefeningen!

1. Lip bubbles / Briesen 🐎

Het geluid dat je maakt als je moe (maar voldaan!) op de bank ploft. Een motor, of een paard nadoen kan ook helpen. Een lip bubbel in een klassieker qua stemtraining. De lippen geven aan of de balans tussen de stroom van de adem en de druk die uit de longen komt in evenwicht is. Te veel, of te weinig druk: de lippen stoppen!

How to Roll Your R's: The Definitive Guide, Bron: SuperCoco YouTube - vanaf 3:03

2. Tongue trills / Rollende R 🕊

Deze oefening is niet voor iedereen (direct) toepasbaar. Dit kan komen door een accent, of door een moedertaal, waarbij de R niet voorkomt, of niet door het puntje van de tong gemaakt wordt. Bij een tong trill maak je een rollende R met het puntje van je tong. Een duif nadoen kan ook helpen! Bij deze oefening is het vanzelfsprekend de tong die de balans ademstroom en -druk en evenwicht houdt. Te veel, of te weinig druk: de R stopt met rollen.

How To Roll Your R's Like an Italian with Nadejda Savcova | ELLE, Bron: ELLE YouTube - vanaf 0:17

3. Puffy cheeks / Trompet oefeningen 🎺

Minnie Driver Plays Her Mouth-Trumpet - CONAN on TBS, Bron: Team Coco YouTube - vanaf 2:57

Wil je deze oefening op een stevig geluid (Belt) toepassen? Een steviger geluid (bijvoorbeeld in Rock) zorgt voor meer onderdruk, dus creëren we meer bovendruk! Dit kan bijvoorbeeld door de oefening met een kleinere mondstand en met wat bollere wangen te doen. Let bij deze oefening extra op dat er geen spanning ontstaat in je lippen en je wangen. Jessie J geeft hier in het onderstaande filmpje een demonstratie van.

Jessie J sings with her mouth closed | The Graham Norton Show | Bron: BBC One YouTube - vanaf 1:55

4. Blowing a raspberry 👅

Een fijne SOVT-oefening, die tegelijkertijd ook mogelijk aanwezige tongspanning kan wegnemen! Deze oefening vergt wat lef en inspanning, maar zodra je de juiste setting hebt gevonden is het een erg fijne SOVT variant.

Wikipedia, Bron: Tom Brown YouTube

5. De medeklinkers: V, Z, M, N, NG / Neuriën

Oefeningen op de medeklinkers V, Z, M, N, of een NG zijn ook ideaal om de balans tussen luchtstroom en luchtdruk te ervaren, te corrigeren en te trainen. Kies de juiste medeklinker voor de hoeveelheid tegendruk die je probeert te creëren. NG kan bijvoorbeeld meer druk tegenhouden dan bijvoorbeeld een V. NG werkt dus beter wanneer je aan je belt werkt.

Let er bij deze oefening op dat de V en de S stemhebbend blijven. De V mag dus geen F worden en de Z geen S. Ook bij deze variant blijven de wangen en de lippen spanningsvrij.

Mijn favoriete SOVT-oefening?

Elke variant kent zijn plaats in een zangles. Maar neuriën, en dan met name de 'NG' variant, heeft sowieso een aantal voordelen voor elke stem. Het traint de stand van je tong en je kaak, neusresonans en je mix! Door je liedjes te oefenen op het woord 'KING' leer je de plaatsing van de klank aan te voelen en creëer je balans tussen de ademstroom (flow) en ademdruk.

Tot slot

Natuurlijk zing je niet met je mond dicht, of met je tong uitgestoken, of met een rietje in je mond. Ik ben groot voorstander van het leren aanvoelen van je stemgebruik tijdens het trainen ervan. Daarnaast zal ik je altijd uitleggen waarom we welke oefening doen. Hierdoor weet je hoe je tussen je lessen door het beste kunt oefenen.

In een les gaan we zodoende aan de slag met oefeningen die de bron van spierspanning aanpakken. Daarnaast werken met oefeningen die je nog bewuster in je lichaam doen zitten. SOVT-oefeningen zijn hier ideaal voor. Hierdoor maak je de link tussen de oefening en je stemgebruik en word je zelfbewuster.

Wil je graag je stem efficient trainen? Ik help je hier graag bij. Lessen kun je gemakkelijk inplannen via onze online agenda. Vind je hier geen optie die jou het beste uitkomt? Stuur ons een berichtje met je voorkeur qua data en tijdsloten en we doen ons best om je alsnog spoedig in te kunnen plannen.

Groet!