Stemtraining legt focus op 1 palet & bekent geen kleur
Je kunt je stem(kleur) en je bereik verder ontwikkelen met de juiste coaching
Stemtraining gaat ongetwijfeld voor velen een grijs gebied zijn. Je traint een instrument wat je niet kunt zien en ook niet direct kunt aansturen, zoals je dit bijvoorbeeld wel kunt met je biceps. Zingen leer je door het te doen. Toch kunnen we onze zangstem niet zo gebruiken zoals onze spreekstem. Dit omdat het bereik van onze zangstem groter is dan dat van de spreekstem. Je zult dus enige kennis over de stem moeten hebben om deze vervolgens gericht te kunnen gaan trainen.
Je authenticiteit trainen
'Als je lessen volgt, verlies je het unieke aan je stem. Zangers die lessen volgen, klinken allemaal hetzelfde.' Uitspraken die mij niet onbekend zijn en welke ik ook wel begrijp. Later hier meer over.
Mensen hebben vaak de neiging om een getrainde stem als iets kunstmatigs te zien. Het zou ten koste gaan van de authenticiteit van de vocalist. Maar eigenlijk is het de taak van de zangleraar om de bewegingsvrijheid en de kracht te herstellen die inherent zijn aan elke stem. Een goede stemtraining is gericht op het ontwikkelen van de natuurlijke stem. Je wilt het gemak van je spreekstem ook kunnen toepassen tijdens het zingen.
Vertrek vanuit je natuurlijke stem qua stemtraining
Stemtraining is niet alleen gebaseerd op een idee van hoe een stem zou moeten kunnen klinken, maar kijkt naar de stemfunctie. Het doel is om het instrument te ontdoen van onnodige spierspanning, zodat jouw natuurlijke geluid naar buiten kan komen. Op deze manier klinkt elke vocalist als zijn of haar unieke zelf.
Ja, dit zal in sommige gevallen je klank wat doen veranderen. Vaak wanneer iemand gewend was om een stem op te zetten, in plaats van te vertrekken vanuit de klankkleur van zijn spreekstem en het gemak van het gebruik ervan. Weet dat dit vaak vooral wennen is voor de oren van de vocalist zelf. Je 'nieuwe' stemgebruik komt naast het 'oude' te staan. De twee zijn sowieso altijd weer te combineren.
Zie het als het palet van een schilder. Door stemtraining krijg je er meer kleuren en tinten bij, welke je zelf kunt vermengen. Stemtraining geeft je stem ook de mogelijkheid om een beroep te kunnen blijven doen op alle kleuren en tinten. De schilder echter blijf jijzelf!
Artistieke keuzes zijn natuurlijk altijd aan de vocalist zelf en niet aan de techniek docent. Weet dat je als vocalist altijd weer terug moeten kunnen gaan naar het blanke canvas om alle kleuren beschikbaar te houden. Na het zingen van een Rock song wil je ook weer een slaapliedje kunnen zingen en andersom. Je wilt sowieso altijd kunnen blijven vertrekken vanuit de kleur het gemak van je spreekstem.
Stemtraining helpt je hierbij en zorgt voor je juiste focus qua zelfbewustzijn qua training en stembelasting. Waar ontbreekt het aan, waar ging het mogelijk de verkeerde kant op en hoe kan ik dit nu oplossen?
De rol van de geest bij stemtraining
Als we opgroeien, leren we om vele redenen onze vocale expressie te beperken en vaak ook klein te houden. Doe maar 'normaal', dan... Dit doen we veelal onbewust om op een bepaalde manier over te komen of om beter te 'passen' in de verschillende rollen die we in het dagelijks leven op ons nemen (moeder, dochter, broer, vriend, geliefde). Gebruik jij je stem op dezelfde manier als je met je beste vriend praat als met een leraar? Klink je hetzelfde?
Je hebt waarschijnlijk ook de manier waarop je communiceert aangepast op basis van wat je van jezelf en je stem vindt. Iemand die erg zelfverzekerd is, zal waarschijnlijk niet zo luchtig of zachtaardig klinken als iemand die erg verlegen is.
De manier waarop je zingt, is vaak een weerspiegeling van hoe je jezelf ziet.
Wat houdt stemtraining in
Het trainen van de stem betekent het leren versterken en coördineren van de spieren van het strottenhoofd, de tong en het tongbeen om een gelijkmatige toonkwaliteit te bereiken en spierspanning weg te nemen. Op deze manier ontwikkelen we de zangregisters. Elk zangregister wordt gekenmerkt door een verschillende mate van aansturing van deze spieren en verschillende resonantie kwaliteiten.
De zangregisters waar we aan werken zijn:
Fry: dit trainen we om te werken aan een optimale sluiting van stemplooien
Borst: dit trainen we om de stem sterker te maken en meer autoriteit mee te geven
Mix: dit trainen we om te kunnen doseren qua volume en klankkleur over je gehele bereik
Kop: dit trainen we om de flexibiliteit van de stem te vergroten en om ook met valse lucht te kunnen zingen
Flageolet: de ultieme stretch en voor de stem, de borst-, mix-, en kopstem gaan hier ook profijt van hebben
Een soort van samensmelting van de borststem en de kopstem wordt de mix(-stem) genoemd. Dezelfde term wordt ook soms gebruikt om de overgang (passagio) van borststem naar hoofdstem aangeven. Je kunt je mix echter over een groter gedeelte van je zangstem toepassen. Een register kan sowieso veilig het er op volgende register overlappen.
De mix-stem wordt gezien zijn plaats in ons bereik (tussen borst- en kopstem) het meest toegepast tijdens het zingen. De meeste songs beslaan zo'n anderhalf octaaf. In dit gebied bevindt zich onze mix-stem ook grotendeels. Zodoende trainen we dit stemgebruik ook actief en veelvuldig tijdens een stemtraining!
Bij een gecoördineerd stemgebruik is het verschil in toonkwaliteit tussen borststem en hoofdstem in principe niet hoorbaar. Je kunt dit bereiken door middel van gerichte zangoefeningen die op jouw stem zijn afgestemd. Bij deze zangoefeningen zing je een toonladder met specifieke klanken die een ideale setting qua stemgebruik promoot. Ik zal je altijd uitleggen waarom we welke oefening doen.
Ik begrijp dat hier mogelijk het idee vandaan komt dat stemtraining leidt tot een uniforme klank. Weet dat eerder genoemde stemoefeningen klanken kun bevatten die tijdelijk zijn om bepaalde stemfuncties te verbeteren of te activeren. Je hoeft dus niet altijd zeurderig (twang - om een hedendaagse kwaliteit te trainen), dopey (laag strottenhoofd - om stabiliteit en/of een meer traditionele klank te trainen), of met een snik te zingen. Dergelijke klanken promoten een (actievere) stemfunctie die op korte termijn wilt verbeteren.
Door te weten waarom deze oefeningen werken, ze een kans te geven en door de oefeningen te leren aan te voelen train je effectief de stem. Goede stemtraining voegt iets toe en behoudt de eigenheid van de vocalist, maar maakt het stemgebruik effectiever.
Vaak wordt niet uitgelegd waarvoor een oefening dient en ervaart de vocalist dergelijke oefeningen als saai en nutteloos. De vocalist volgt uit beleefdheid de zangdocent (die zal het wel weten, toch?) en diens instructies zonder zelf te weten wat op korte termijn de technische verbeterpunten zijn en waarvoor de oefening dient. Zodoende ervaar je als vocalist ook niet bewust je progressie en raak je gedemotiveerd.
Nee, je hebt niet de kennis van een zangcoach nodig, slechts een klein inzicht is voldoende. De volgende stap bestaat uit het toepassen van wat je hebt geleerd op de liedjes die je graag zingt.
Tips om het meeste uit je stemtraining te halen
Houd in gedachten dat we bij de perceptie van onze eigen stem vaak een neutraal vertrekpunt verwarren met wat bekend is, dat wil zeggen wat we gewend zijn. Je zult zien dat je oren in dit geval geen betrouwbare gids zijn. Daarom is het noodzakelijk om de training te benaderen wetende dat je misschien wat tijd nodig hebt om je perceptie aan te passen.
Wat je in je hoofd hoort terwijl je aan het zingen bent, kan heel anders klinken dan wat mensen van buiten horen! Meer hierover lees je in de blogpost 'Hoe het komt dat je eigen stem voor jou anders klinkt'. Een fijne manier om dit verschil te horen, is door terug te luisteren naar een opname van de les. Zeker aan het begin van je stemtraining.
Waar je je op moet concentreren, is niet zozeer het geluid, als wel de sensaties van zingen.
Weet dat het nodig is om minder effectieve gewoonten te doorbreken om je stem in nieuwe richtingen te leiden. Sta er open voor, zelfs als het een beetje raar of overdreven klinkt. Dat is essentieel om de spieren te conditioneren om anders te werken! En zoals ik al zei, wat voor jou extreem klinkt, is misschien niet zo gek. Vertrouw je leraar en zorg dat je stemgebruik moeiteloos aanvoelt.
Wees geduldig, want zelfs als je de oefeningen begrijpt en je ze kunt oefenen, kan het even duren voordat je dezelfde vrijheid en coördinatie in de liedjes ervaart. Maar ik beloof je dat de resultaten het waard zullen zijn!
Wanneer beschikt iemand over een goede zangtechniek?
Een vocalist beschikt over een goede zangtechniek wanneer deze persoon over zijn gehele bereik controle heeft over zijn volume en over zijn vibrato! Alleen maar hard kunnen zingen in het hoog zegt veel over het technische kunnen van een performer. Geen vibrato, of een te traag vibrato, geeft ook een duidelijk inzicht in de technische mogelijkheden van een vocalist.
Een getrainde stem beschikt over een sterke mix-stem. Wat hebben artiesten als bijvoorbeeld Ed Sheeran, Tori Kelly, Bruno Mars en Pink allemaal gemeen? Ze beheersen hun mix zo goed dat ze kunnen doseren over hun gehele bereik. Ze beschikken over een groot bereik en je herkent hun stem uit velen. Hun zangtechniek fasciliteert hun artistieke keuzes, avond na avond. Wat wil je nog meer als vocalist!
Tot slot
De inhoud van een stemtraining verschilt dus per persoon en zal ook altijd per les verschillen. Iedereen heeft andere wensen, doelen en (aangeleerde) ongewenste gewoontes qua stemgebruik. Daarnaast is elke stem ook anders. De oefeningen die ik gebruik in mijn lessen verschillen dus ook per persoon. Ook zijn deze oefeningen op soms alleen korte termijn van toepassing.
Na verloop van tijd heeft de oefening zijn werk gedaan en niet meer van toepassing. Het kan zelfs zo zijn dat deze op termijn averechts kan werken. Daarom is het fijn om vanuit verschillende zangmethodes stemtraining te krijgen. Meer hierover lees je in de blogpost 'Werk met meer dan 1 zangmethode!'.
Meer over het gericht trainen van je stem lees je in de blogpost 'Effectief oefenen: hoe 5" helpen!'.
Heb je vragen naar aanleiding van deze blogpost over stemtraining? We lezen en beantwoorden ze graag. Vragen stel je gemakkelijk via het online contactformulier op deze site.
Wil je graag gericht jouw zangtechniek verbeteren? Leuk! We helpen je hier graag bij. Lessen zijn gemakkelijk in te plannen via de online agenda. Dit kan tot twee weken vooruit. Wil je verder vooruit inplannen? Stuur ons dan even een berichtje via het contactformulier.