Inzingen: waarom en hoe warm je het beste je stem op in 10min.

Je warmt je stem op om deze klaar te maken voor belastbaarheid.

One size does NOT fit all…

In de wereld van stemtraining bestaan veel verschillende opvattingen, tegenstrijdigheden en onwaarheden. Onder andere omdat vaak wordt uitgegaan van gedateerd onderzoek. Recenter onderzoek naar stemgebruik is vaak niet algemeen bekend. Daarnaast vindt er continue stemonderzoek plaats, waardoor visies en inzichten kunnen wijzigen. Het nut van inzingen is hier een mooi voorbeeld van. In deze blog lees je onze opvatting over het nut van inzingen: het opwarmen van je stem voordat je deze volledig gaat gebruiken (lees: belasten).

Wel inzingen, of niet inzingen?

Ik adviseer altijd om zeker wel (kort) in te zingen. Waarom? Wil je spierspanning rond je strottenhoofd verminderen? Twee van de beste manieren om dit te doen, is ten eerste door een goede zangtechniek te gebruiken en daarnaast door een goede warming-up te doen voordat je je stem intensief gaat gebruiken!

Het gebruiken van een goede zangtechniek ligt voor de hand. Je stem opwarmen wordt echter te vaak over het hoofd gezien! Veel vocalisten beginnen oefensessies vaak direct met de meer ingewikkelde en moeilijkere vaardigheden waar ze op korte termijn beter in willen worden.

Sommige vocalisten beginnen zelfs direct met een volledige performance! Voor de meesten zorgt dit voor onnodige spierspanning omdat de stem van rust overgaat naar plotseling inspannende vocale acrobatiek.

Door kort je stem op te warmen zorg je ervoor dat de stemplooien en de spieren die het tongbeen en (dus) ook het strottenhoofd doen bewegen, goed doorbloed raken. Ze zijn vervolgens ready-to-go en kunnen een grotere belastbaarheid aan dan wanneer je vanuit stilstand zou zijn vertrokken.

Zie inzingen als het 'voorafje'

Net zoals je ook niet je honger wilt stillen door het hele mandje brood leeg te eten voorafgaand aan je hoofdgericht zo wil je ook niet je stem gaan belasten alsof het al een performance op zich betreft. Zorg dat je nog over hebt!

Wanneer we bijvoorbeeld inzingen met de nadruk op het 'opwarmen' van onze borststem zijn we de stem als dusdanig aan het belasten dat dit ten koste gaat van de beschikbare belastbaarheid van de stem voor je performance. Het inzingen werkt in dit geval dus in je nadeel!

Focus meer op het stretchen van de stem. Waarbij dus je kop- en je mix-register meer voor de hand liggende gebieden zijn om langs te gaan tijdens het inzingen. Heb je 's ochtends vroeg een optreden en heb je nog niet veel gepraat? Nodig dan zeker ook wat meer borststem gerelateerde oefeningen uit tijdens het inzingen, maar belast je stem nog niet te veel.

Inzingen met SOVT-oefeningen

Het opwarmen van de stem (inzingen) duurt niet lang en we willen, zoals je hier boven las, de stem zeker niet te veel ‘opwarmen’. Een korte routine langs alle resonantie gebieden en registers gedurende 5 tot 10 minuten is een effectieve manier om ervoor te zorgen dat er geen spanning ontstaat.

Om je stem op te warmen zijn SOVT-oefeningen fijn. Dit zijn oefeningen die het spraakkanaal deels doen afsluiten. Voorbeelden van SOTV-oefeningen vind je terug in de blog 'SOVT? Je stem zal je dankbaar zijn!'. Daarnaast kunnen deze oefeningen ook meer ruimte creëren in de keel. Ze creëren balans door de druk die onder de stemplooien ontstaat door stemgebruik te matchen met de juist bovendruk.

SOVT-oefeningen trainen ook ons zelfbewustzijn. Te grote inspanning met een SOVT-oefening? De oefening stopt bij het merendeel van deze oefeningen direct vanzelf, of je merkt een groot verschil qua klank. Bij een te kleine inspanning krijg je waarschijnlijk geen geluid! Daarnaast leren ze je om je stemgeluid goed aan te voelen. Ze focussen op de akoestische sensatie en hebben dus ook een holistisch en zelf-coachend vermogen. Win-win!

Welke opbouw gebruiken voor inzingen

Zoals eerder beschreven volstaat een korte routine langs verschillende resonantie gebieden en registers. Deze registers zijn sowieso het borst-, kop-, en mix-register. Soms aangevuld met andere registers, afhankelijk van hetgeen je de staat van je stem vraagt. De algemene inhoud mag altijd hetzelfde zijn. Het betreft immers geen technische oefening.

De volgorde van onderstaande warming-up routine mag variëren. Heb je de dag ervoor veel gezongen en/of gepraat? Dan kun wellicht beter met een sirene (= glijtoon) vanaf je kopstem (= stretch voor de stembanden) beginnen. Gevolgd door een oefening om de mix-coördinatie langs te gaan en afgesloten door een oefening door wat meer leunt op de spierballen qua stemgebruik.

Een voorbeeld van een korte warming-up waarbij drie resonantie gebieden worden langsgegaan:

• Borststem register

• Bijvoorbeeld 3x een sirene (= een glijtoon, of een glissando) op ‘TRRRRRRRRR->OOOOOH' ('OO' als in 'BOOM') van zo laag mogelijk tot aan je kopstem en weer terug tot je laagste noot, net boven het fry register.

• Kopstem register

• Bijvoorbeeld 3x een sirene (= een glijtoon, of een glissando) op 'TRRRRRRRRR->IEH' ('IE' als in 'FIETS') vanaf het punt waar je Mickey Mouse kunt imiteren tot aan je hoogste noot en weer terug, tot net boven het borststem register.

• Mix-stem register

• Bijvoorbeeld 3x een sirene op ‘NG’ (= een glijtoon, of een glissando) over je gehele bereik, van laag naar hoog en weer terug  – we zoeken een naadloos geheel en geen gejodel :) Gebeurt dit toch, maak dan de denkbeeldige cirkel (de sirene) wat kleiner tot aan het punt waar je het 'stembreukje' ervaarde en gaan dan weer terug naar beneden. Vervolgens ga je met de volgende sirene weer wat hoger, op zoek naar een naadloos verbonden geheel. Wanneer dit weer gelukt is (yes!) ga je met de volgende sirene weer wat hoger!

Waarom werken met resonantie en niet met 'ademsteun'

Zoals besproken zorgen onze stemplooien voor een tegenreactie in het bovenlichaam. Vroeger werd gedacht dat de lucht die je longen verlaat 'ondersteund' dient te worden. Het betrof immers eenrichtingsverkeer wat zo gelijkmatig ondersteund en 'begeleid' diende te worden. De term ademsteun onderstreept dit. Recenter onderzoek heeft echter uitgewezen dat het geen eenrichtingsverkeer betreft!

Ademsteun: verouderd onderzoek en opvatting (het Bernoulli-effect)

Lucht en het 'Bernoulli-effect' waren de duw-trek-partners verantwoordelijk voor hoe de stemplooien zouden trillen. Ze werkten samen om de stemplooien te openen en te laten sluiten. De lucht duwde ze uit elkaar, het Bernoulli-principe hielp ze weer aan elkaar te zuigen.

Het is vervolgens begrijpelijk waarom docenten jarenlang het onderwerp ook zo omschreven en nog steeds omschrijven. Het stond tenslotte in alle studieboeken en onderzoeken die er, denk ik, toe leidden dat ademsteun als basisvereiste werd verheven. Ondertussen is er meer bekend, waardoor eerder genoemde opvatting en bijbehorende aanpak niet meer courant is.

Nieuw onderzoek: niet alle klank verlaat het lichaam!

Onderzoek laat de laatste jaren zien dat het Bernoulli-effect en de manier waarop het werkt niet helemaal werkt in een systeem zoals dat van ons stemgebruik. Een systeem dat werkt op oscillatie (op trillingen) en waarbij akoestische energie niet alleen niet voren gericht is. Wat aanvankelijk wel gedacht werd.

De manier waarop akoestische energie zich gedraagt ​​in het spraakkanaal, en hoe het de lucht die langs je stemplooien komt beïnvloedt, is een veel grotere speler dan aanvankelijk werd gedacht. Vooral bij het creëren van een aanhoudend geluid.

Het maakt ook een veel groter deel uit van de duw-trek-relatie die de stemplooien gelijkmatig doet trillen. In heel eenvoudige bewoording komt dat omdat geluid niet alleen van het strottenhoofd weggaat. Het reflecteert er ook naartoe terug! Zie tevens onderstaand filmpje ter illustratie. Uiteraard betreft dit een voorbeeld bedoelt om je stem op te warmen waarbij de mond wordt afgelosten, maar ook een goede techniek zal voor een vergelijkbaar effect zorgen!

Science Behind Straw Phonation, Bron: The Voice Straw YouTube

We hadden het onderzoek nodig om de functie van hoe de stemplooien werkelijk trillen opnieuw in kaart te brengen. Vanuit het standpunt van Bernoulli is het advies om aan je ademsteun te werken volkomen redelijk. Die opvatting is echter gecreëerd door oudere wetenschap.

Vanuit het standpunt dat akoestiek en resonantie een grote rol spelen bij het helpen van de stemplooien om vrij te vibreren, zou er een verschuiving van de aandacht kunnen zijn naar klinkers, vorm van het spraakkanaal (eigenlijk wat focus op klinkers deels ook doet), toon en timbre, en enkele 'zoemende sensaties' (aka 'klankplaatsing', ook een beschrijvende onzin-term trouwens, haha).

Je buik actief naar binnen trekken kan dus ook averechts werken!

Ook het bewust naar binnentrekken van je buik tijdens het inzingen kan dus bovenstaande bevindingen hinderen! Ook een onderdeel wat vaak als 'must' gezien wordt tijdens stemtrainingen. Eerder genoemd onderzoek ontkracht dit dus ook deels.

Wanneer je tijdens het zingen je buik altijd bewust naar binnen trekt probeer je eigenlijk een systeem dat moet mogen reageren te controleren door het deels te fixeren. Laat het allemaal meer gebeuren, maar zorg voor een flexibel (boven)lichaam! Zodoende blijft ook de focus op de performance liggen.

Begrijp me niet verkeerd: zeker bij een stevig stemgeluid doet de buikspieren onderin wel degelijk (extra) naar binnen en omhoog bewegen. Deze spierbeweging speelt zich echter diep verscholen af in het onderlichaam en willen we vooral toelaten en faciliteren door bijvoorbeeld het lichaam voorafgaand aan een performance te stretchen.

Focus op intentie en flexibiliteit! Je ademhaling zal hier ook baat bij hebben trouwens. Niet bewust controleren dus. Nogmaals: laten gebeuren (ook tijdens het inzingen) en faciliteren door bijvoorbeeld te stretchen. Je lichaam weet wat het moet doen, maar wordt soms gehinderd door gebrek aan flexibiliteit, vaak veroorzaakt door stress en een minder effectieve ademhaling.

Beschikken over een flexibele ribbenkast

Omdat ons stemgebruik voor een tegenreactie (Newton's derde wet actie = reactie) zorgt in het bovenlichaam kan het fijn zijn om hier tijdens het inzingen op te focussen. Een voorbeeld hiervan zijn de flanken. Deze zetten uit wanneer onze stem gebruiken. Hoe heftiger het geluid en de intentie (eigenlijk nog belangrijker!), hoe heftiger de tegenreactie.

'Elke actie heeft een tegengestelde en even grote reactie.'

De derde wet van Newton

Heb je de hele dag gezeten? Dan is de kans groot dat bepaalde spiergroepen, die onderdeel uitmaken van de eerdergenoemde airbagfunctie die de druk helpt absorberen, niet voldoende thuis geven om deze functie goed te vervullen. Een gevolg hiervan kan zijn dat er spierspanning rond de stem ontstaat om het te veel aan druk te huisvesten.

Newton's third law - by Prof. Walter Lewin, Bron: The PhysicsMaths Wizard YouTube

Een flexibel (boven)lichaam 'absorbeert' deze tegenreactie en heeft zodoende als het ware als een airbagfunctie. Hiertoe behoren ook de flanken. Zeker fijn om dit ook mee te pakken tijdens het inzingen door specifieke stretches. Dit maakt je zelfbewuster en betrekt je hele lichaam bij je stemgebruik.

Check ook de flexibiliteit door te stretchen tijdens het opwarmen van je stem!

In de blogpost 'Je tussenribspieren: hoe houd je ze flexibel – 3 Tips' lees je meer over hoe je jouw ribbenkast flexibel(er) kunt maken en houden.

Zelfmassages voor de nek tijdens het inzingen

Als laatste onderdeel kan het fijn zijn om een aantal zelfmassages toe te passen tijdens het inzingen, of na het inzingen. Deze komen veelvuldig aan bod tijdens onze lessen. Zodoende beschik je op termijn over de kennis om diverse zelfmassages toe te passen.

Een voorbeeld. Mogelijk ervaar je wat spierspanning in je nek wat je stemgebruik in de weg kan zitten. Deze spierspanning kan komen doordat je adem wat hoog zit, of door wat issues die met je lichaamshouding te maken kunnen hebben.

Meer over een efficiënte ademhaling en een zelfmassage voor de SCM (SternoCleidoMastoideus) lees je in de blog post 'Ademhaling tijdens zingen – (hoe) train je dat?'. In de blogpost 'Ultieme stemverzorging – 3 Tips!' vind je tevens een aantal zelfmassages terug om het gebied rond het strottenhoofd te masseren en aan te leren voelen. Daarnaast is het natuurlijk ook mogelijk om een vocal massage te boeken bij een specialist.

Hoe je inzingt verschilt per persoon, maar: Keep It Short & Simple!

Ook voor inzingen geldt dat de aanpak per persoon iets zal verschillen. Iedereen heeft nu eenmaal andere behoeftes en voorkeuren. De bouw van elk instrument is daarnaast ook verschillend. Ook voor inzingen geldt: doe wat goed voelt, waar jij je prettig bij voelt en waar jij van merkt dat het werkt voor jou.

Tussen de 5 en 10 minuten moet volstaan om je stem op te warmen. Heb je (veel) langer nodig? Herzie dan mogelijk de inhoud van je opwarm routine. Waarschijnlijk is de balans van je routine nog niet effectief genoeg. We helpen je natuurlijk ook graag bij het opstellen van een voor jouw stem op dit moment meest geschikte warming-up!

Tot slot

Dank je wel voor het lezen van de blog over inzingen en het opwarmen van de stem. Wil je graag onze expertise inschakelen om een voor jou best geschikt opwarm-routine te bepalen? We helpen je hier met plezier bij en horen graag van je. Afspraken kunnen worden ingepland via de online agenda.

Ben je een nieuwe leerling? Plan dan eerst een gratis online kennismakingsgesprek in via ons online boekingssysteem. Tijdens dit online kennismakingsgesprek bespreken we je doelen en wensen, en kun je al je vragen stellen.

Heb je meer algemene vragen? Zie dan tevens de sectie veelgestelde vragen op onze contactpagina. Kijk zeker ook even op onze blog om meer te lezen over onze aanpak en visie op stemtraining en zangles.

Ik werk met alle vormen van stemgebruik en, waar het zingen betreft, met alle genres, stijlen en ambities.

Ook is het mogelijk om een online warming-up in te plannen voorafgaand aan een performance, of een studio opname. Zeer effectief en doeltreffend!

Ik kijk ernaar uit om je te ontmoeten en je verder te helpen op jouw vocale pad.

Groet & tot snel!